Słownik XVII wieku

Znaczenia:

1. »zauważać, dostrzegać, widzieć co«:

Rekcja: w czym

W kożuszku kiedybyś wszedł do łáźniej, śmialiby się z ciebie: á w tym się nie baczymy, że to dáleko śmiesznieysza rzecz we zbroi przyśdź ná biesiádę, niż do łáźniey w kożuszku. StarPopr 63. Im w bespieczenstwie większym się báczyli, Zwłaszczá gdy kule swoy cel omiiały, W który Vgodzić, y uderzyc miały. OblJasGór 35.

2. »orientować się w czym, znać się na czym«:

Rekcja: w czym

Samby [Micanus, jezuicki filozof] był [...] ten sobie árgument rozwiązał/ iakosz y rozwięzuje/ sam się w tym nie bacząc, bo [...] sam że w tym swym pismie ná wierszu osmym/ tegoż X. Skárgi ostátek słow/ z teyże karty wyżey pomienioney/ przynosi. SzemGrat 29. Exprobowałem mu quaedam y pokazał ze się baczę wrzeczach y nie iestem goffo abym nie miał advertere co się dzieie. OpalKListy 326.

3. »uważać, zważać na co, pilnować się, stronić od kogo, czego«:

Rekcja: od kogo || przed czym; (w czym)

Oni bacząc się przed tym zelzonymi Y na ták sproszny hak náznaczonemi, Odpowiedzieli: Isz u Stołu tego [...] Nie iest rzecz godna, áby tych raczono Ktorym Szubienice zá Stoł náznáczono. OblJasGór 66. Bacząc się w-należytey nam powinności/ chcemy duszy iey iako naprętsze sposobić rátunki, á ciało iáko naprzystoyniey z-możności naszey wedle zwyczaiu oddáć ziemi. PisMów II 306. Pan z tego kubka widziałem kosztował. A my daleko od niego się baczem. ChrośJóz1745 N8v.

4. »uważać się za jakiego«:

Rekcja: (być) jakim

A przeto iáko owemu/ ktory ma dostátek ludzi/ y baczy się dobrze sprawionym y potężnym/ przystoi nácieráć ná nieprzyiacielá/ y dáć mu bitwę. BotŁęczRel III 6. I sobie ia Vpewniąm nie przepuscze ani Takslepym sie bydz bacze abym nie miał wydziec Co wemnie nagannego. OpalKSat 2v. Który [cucony] przyszedszy do baczenia swego A bacząc się być gwałtownie zlanego [!] – W tej swej fortunie ręce załamował. BorzNaw 139. A gdybyś się baczył bydź w służbie Bożey ospáłym/ bá upornym y zátwárdziáłym: prosiłbyś Páná Bogá/ áby odjął serce kámienne z ciáłá twego/ á dał ci serce mięsiste. GdacPrzyd 57.

5. »dotyczyć czego«: Z stratą majętności do prawa bywają pociągani i trudnieni; czego nie baczy się insza przyczyna, tylko exorbitanciae compositi. AktaPozn I/1 261.

6. »ujawniać, uwidaczniać się, okazywać się czym«:

Rekcja: z czego

Nie pomijać nabywania majętności ziemskiej, skąd się baczy i pokazuje ujma praw koronnych. AktaPozn I/1 262. W tureckich traktaciech żadnego bezpieczeństwa Ojczyzny widzieć się nie mogło, i owszem, przy zwątleniu przymierza starego o wołoskiej ziemi baczyła się z prywatnej chciwości niezbędnej dana okazyja. OssZPam 98.